Verslag masterclass SPDI 3
Publicatiedatum: 12/12/2022
Tags: Duurzame inzetbaarheid
De derde masterclass duurzame inzetbaarheid op 22 november ging in op hoe een goede organisatie van werk bijdraagt aan bevlogenheid als onderdeel van duurzame inzetbaarheid. Aan welke knoppen kun je dan draaien? Prof. Dr. Arnold Bakker (Arbeids- en Organisatiepsycholoog en hoogleraar Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam) inspireerde de deelnemers met de laatste inzichten uit wetenschappelijk onderzoek en Joris Ebbinge (Landelijk Verbetermanager bij Dura Vermeer) nam de deelnemers mee in de praktijk van het werken in waardestromen en bouwteams.
JD-R-model en co-work design
Mensen werken meestal in teamverband. Je moet het immers samen doen. Die samenwerking leidt tot een bepaald resultaat. We weten dat bevlogenheid leidt tot meer creativiteit en tot meer tevreden klanten (en dat leidt tot meer omzet). Bevlogen mensen zijn bijvoorbeeld meer geneigd om veiligheidsvoorschriften op te volgen en om anderen te helpen. Kortom: het verhogen van bevlogenheid is waar een organisatie naar zou moeten streven als mensen aan het werk zijn. Er hangt immers wat vanaf.
Wat is bevlogenheid precies? En wat zijn de drivers? Want als je dat weet, kun je daar als organisatie op sturen. Arnold Bakker neemt ons mee in het JD-R-model, waarin job demands (taakeisen) en job resources (hulpbronnen) in samenhang tot bevlogenheid kunnen leiden. Het begint met het uitgangspunt dat werken vanwege de job demands je moe maakt, maar dat je veel minder moe wordt als je resources kunt inzetten. Taakeisen zijn overigens niet alleen de hoeveelheid werk, maar ook rol- of taak(on)duidelijkheid, baanonzekerheid deadlines, e-mails etc. Taakeisen vragen in die zin altijd fysieke of mentale energie. Hulpbronnen kunnen zijn: sociale steun, werk dat er toe doet, autonomie, positieve interacties met cliënten, feedback krijgen, ontplooiingsmogelijkheden, afwisseling in vaardigheden etc. Hulpbronnen zijn dingen die potentieel motivatie kunnen opleveren; omdat je ervan leert of impact kunt maken. Hulpbronnen helpen je om te gaan met de taakeisen die je hebt.
Omdat taakeisen altijd om energie vragen, moet je na het vervullen van de taakeisen herstellen. Als dat niet of onvoldoende gebeurt, ontstaat er stress. Dit kan leiden tot zelf-ondermijnend gedrag. Je reageert echter niet alleen op je omgeving, maar je kunt deze ook beïnvloeden. Zit iemand in een positieve flow, dan leidt pro-actief gedrag tot (nog) meer bevlogenheid. Proactief gedrag is zelf-geïnitieerd gedrag om de eigen situatie te veranderen zoals feedback vragen, een nieuw project starten etc. Met andere woorden: bevlogen mensen gaan proactief op zoek naar hun eigen taakeisen en hulpbronnen om deze te kunnen optimaliseren. Bevlogen mensen hebben kortom meer energie.
In co-work design vindt dit proces op collectief niveau plaats in een team. In agile werkvormen (iteratieve processen) wordt individueel proactief gedrag gestimuleerd, hierdoor ontstaat er een collectieve norm voor proactiviteit. Die norm versterkt het effect op individueel gedrag. Er ontstaat social crafting waarbij mensen vragen (job crafting), geven (pro-sociaal gedrag) en nemen (job design/ hun werk vormgeven). Pro-sociaal gedrag leidt tot meer bevlogenheid. Er ontstaat wederkerigheid in een team.
Praktijkcase: werken in waardestromen en bouwteams
Hoe co-work design in de praktijk plaatsvindt, heeft Joris Ebbinge de afgelopen jaren ondervonden met de introductie van het werken in waardestromen en bouwteams. Joris houdt zich als landelijk verbetermanager bezig met de vraag hoe Dura Vermeer het werk als “ontwikkelende bouwer” nog beter kan organiseren. Waardestromen en bouwteams zijn vanuit waardecreatie gebaseerd op Lean. Voorheen was Dura Vermeer georganiseerd in verschillende afdelingen die tegelijkertijd aan meerdere projecten werkten. Op kantoor wordt nu in waardestromen gewerkt. Dat zijn zelforganiserende teams die “niet meer voor de klant, maar mét de klant keuzes maken”. De leidinggevende is ook werkzaam in zo’n waardestroom en werkt actief aan het stimuleren van een leercultuur door onder andere het wegnemen van belemmeringen, regelmatige reflectie te stimuleren en te faciliteren en sociale steun te bieden. Op de bouwplaats wordt gewerkt in bouwteams waar via planningssessies, dagstarts en weekoverleggen proactief alle stakeholders betrokken worden bij planning, uitvoering en evaluatie (zowel inhoudelijk als proces). Er worden partnerships (langdurige relaties) aangegaan met leveranciers. De eerste resultaten zijn positief. De omzet is gestegen, de faalkosten zijn gedaald en Dura Vermeer is aantrekkelijk voor nieuwe medewerkers.