Is er sprake van een stakingsgolf?

Publicatiedatum: 12/12/2018
Tags: Arbeidsverhoudingen - Cao & arbeidsvoorwaarden
Auteur: Evert Smit

Dagelijks horen en lezen we berichten over stakingsacties. Op 28 september legden piloten en cabinepersoneel van Ryanair in zes EU-landen, waaronder Nederland, het werk voor 24 uur neer. Vakorganisaties CNV en FNV organiseren al maanden estafetteacties in de metaalindustrie voor een goede cao. Eind september zijn de ambulancemedewerkers een landelijke actietraject gestart voor verlaging van de werkdruk en betere salarissen. Er zijn stakingsacties bij AkzoNobel, Douwe Egberts, de garagebedrijven en bij netwerkbedrijf Tennet. Vers in het geheugen staan de opmerkelijke acties voor meer salaris van de leraren in het basisonderwijs. Opmerkelijk, omdat ze werden georganiseerd door de actiegroep ‘PO-in actie’; niet door de officiële vakbonden. Het lijkt wel of er sprake is van een toename van het aantal arbeidsconflicten. Is dat ook zo?

Een piek in stakingen

De meeste recente cijfers over stakingsactiviteiten van het CBS zijn van mei dit jaar. Hieruit blijkt dat er in 2017 32 stakingen waren, zeven meer dan in 2016 en het hoogste aantal van de afgelopen 30 jaar. Als we kijken naar het aantal stakersdagen (door het CBS ‘door staking verloren arbeidsdagen’ genoemd), blijkt dat er in 2017 ook in dit opzicht een piek was. Dit cijfer bedroeg 306 duizend, veel meer dan dat in 2016 (19 duizend) en het op één na hoogste cijfer van de afgelopen 30 jaar. Alleen het jaar 1995 scoorde met 692 duizend stakersdagen hoger, voornamelijk door een langdurige landelijke staking rond de bouw-cao in dat jaar.

Bij het aantal stakingen springen de werknemers in de sectoren industrie en vervoer eruit. Zij staakten in 2017 het vaakst, namelijk 13 en 12 keer. In de industrie ging het om 10 duizend stakersdagen; bij het vervoer om 2 duizend. De meest omvangrijke stakingen deden zich voor in het onderwijs. De acties en werkonderbrekingen van de leerkrachten in het basisonderwijs zijn vooral ingegeven door ontevredenheid over het salaris.

De meerjarige trend

Deze laat zien dat het aantal werkonderbrekingen, met uitzondering van 2016, sinds 2011 elk jaar gestegen is. Vooral het aantal kortlopende stakingen (meer dan één en minder dan vijf werkdagen) nam toe. Het aantal stakersdagen varieert van jaar tot jaar, met pieken die doorgaans het gevolg zijn van landelijke cao-conflicten. De trendlijn vanaf 1999 is ook wat dit betreft stijgend.

Gezien de grote hoeveelheid recente stakingsacties lijkt deze trend zich in 2018 voort te zetten.

Is dit patroon heel bijzonder?

Nee, niet echt. Nederland heeft vergeleken met andere West-Europese landen een laag stakingsniveau en kent een stakingspatroon met pieken en dalen. Wel bijzonder is dat er de afgelopen jaren dus méér gestaakt wordt, terwijl er vaak gezegd wordt dat vakbonden en stakingen ‘niet meer van deze tijd’ zijn. Blijkbaar is de behoefte aan collectieve actie voor verbetering van arbeidsvoorwaarden nog wél van deze tijd.

Interessant bericht? Deel dit bericht op Social Media of via e-mail.

Meer berichten