NOW: Ondernemingsraden hebben een taak bij voorkomen van misbruik

Publicatiedatum: 13/05/2020
Tags: Medezeggenschap - Financieel

In de haast om paniek te voorkomen heeft de overheid bij het uitbreken van de coronacrisis heel snel een noodpakket geactiveerd. Onder meer de NOW (tijdelijke noodmaatregel overbrugging werkgelegenheid) moest voorkomen dat in grote getale arbeidsplaatsen zouden sneuvelen. De NOW neemt 90% van de loonkosten voor zijn rekening als in een periode van 3 maanden gemiddeld meer dan 20% omzetverlies optreedt ten opzichte van de gemiddelde omzet per kwartaal in 2019. De intentie achter de regeling is goed, maar bij iedere snelle regeling is het risico dat er dingen mis gaan omdat er van te voren niet over is gedacht.

Concerns en NOW

Eén van de risico’s waar wel rekening mee was gehouden was is dat concerns ‘omzetverlies’ zouden creëren bij dochters, ten gunste van de omzet bij andere dochters. Één dochter zou dan NOW-bijdrage claimen, terwijl de ander er met de omzet vandoor gaat. Om die reden is in de regeling in eerste instantie bepaald dat de concernomzet bepalend is, maar dan is de kans groot dat bij de dochters die wel écht omzetverlies hebben arbeidsplaatsen verdwijnen en dat was juist niet de bedoeling. De regeling is dus in zoverre aangepast dat dochters toch in aanmerking kunnen komen voor de NOW-regeling onder een aantal voorwaarden, waaronder een akkoord met vakbonden over werkbehoud. Het UWV vermeldt bij de aanvraag dat werkgever de OR moet informeren dat de subsidie is aangevraagd. Ondernemingsraden hebben meer inzicht in de gebruikelijke manier van werken binnen het concern. Zij kunnen dus ook goed beoordelen welke afspraken gemaakt moeten worden om werkgelegenheid te behouden. Daarom is het belangrijk dat er een goede samenwerking en afstemming is tussen de ondernemingsraad en vakbond, zodat de vakbond met die informatie een goed akkoord kan sluiten. 

Hoe zit het met uitbesteed werk?

Waar niet aan gedacht is, is het feit dat veel ondernemingen een deel van hun werk uitbesteden, bijvoorbeeld in het wegvervoer of de pakkettenbezorging is dat gebruikelijk. Van de omzet in 2019 is dan bijvoorbeeld 30% gereden door onderaannemers (charters). Bij een omzetverlies van 25% in 2020 kan het nog steeds zo zijn dat de medewerkers in dienst van de hoofdaannemer volop aan het werk zijn, terwijl de hoofdaannemer toch in aanmerking komt voor 30% van 90% van de loonkosten. De subcontractors, die in dat geval al hun werk kwijt zijn, kunnen als ze mensen in dienst houden ook in aanmerking komen voor NOW. Dan is er 2 keer NOW betaald voor één keer behoud van arbeidsplaatsen.

Nog erger wordt het als de subcontractor zijn mensen ontslaat. Er is dan geen arbeidsplaats behouden en toch NOW betaald (aan de verkeerde partij). Ook in dit geval moet een Ondernemingsraad aan de bel trekken.

Omzetverlies dat niet corona gerelateerd is

Omzetverlies is niet altijd corona gerelateerd. Ondernemingen die hun omzet hebben zien afnemen en hebben gereorganiseerd vóór januari 2020, ontdekken nu dat ze een deel van het omzetverlies dat ze sowieso zouden hebben, nu kunnen verhalen op het UWV.

Dat werkt ook andersom. Bedrijven die al aan het reorganiseren waren omdat er al een probleem was vóór corona, profiteren nu veel minder van de NOW, omdat die kijkt naar het verschil tussen de loonsom in de periode met omzetverlies. Als die lager is dan die van januari moet dat verschil worden terugbetaald. Dat is logisch als ondernemingen toch gaan ontslaan, terwijl de NOW bedoeld is voor baanbehoud (althans de eerste tranche), maar als dat ontslag een oorzaak heeft die los staat van corona, hebben die bedrijven dubbel pech: ze hadden al een probleem en van de NOW kunnen ze veel minder profiteren.

De loonsom van januari

De loonsom in januari kan nog om meer redenen niet representatief zijn: als de lonen na januari zijn verhoogd (bijv. per april met 3%), kunnen in de periode van omzetverlies toch 3% van de arbeidsplaatsen worden geschrapt zonder verlies van NOW. Of denk aan éénmalige uitkeringen die in die maand gedaan zijn, zoals in bedrijven waar werknemers in januari bij het realiseren van targets bonussen krijgen. Die bedrijven kunnen ook minder gebruik maken van de NOW. Als het gaat om exorbitante bonussen voor het topmanagement kan iedereen daar begrip voor opbrengen, maar in bedrijven waar de januari-bonus van de medewerker een beetje - variabel - loon is, gaan dus ook arbeidsplaatsen verloren omdat er van NOW minder gebruik kan worden gemaakt.

Ondernemingsraden hebben een controlerende taak

Zo zijn er door de haast van de regeling onbedoeld zaken in geslopen waar werkgevers last van kunnen hebben, maar ook waar werkgevers misbruik van kunnen maken. Het is aan de politiek om te repareren dat werkgevers om de verkeerde redenen geen gebruik kunnen maken van de NOW, maar er ligt een taak voor de Ondernemingsraad om te voorkomen dat de werkgever onterecht wél NOW geld incasseert.

Het is niet gebruikelijk dat een Ondernemingsraad in actie komt om de onderneming niet verdiende voordeeltjes te onthouden. Maar dat is korte termijn beleid. Het geld dat door iedereen wordt opgebracht is bedoeld om werkgelegenheid te behouden, en niet om te verdwijnen in de zakken van eigenaren of aandeelhouders die daar niet voor in aanmerking zouden moeten komen.

Interessant bericht? Deel dit bericht op Social Media of via e-mail.

Meer berichten